Ofisinizin kapısından girerken veya çevrim içindeki toplantıya başla ikonunu tıklarken “ooffyine buradayım” diye hayıflandığınız hiç oldu mu? Ya da bugünlerde hiç çalışmak istemiyorum, motivasyonum düşük diyor musunuz? Sorunun sizde olmayabileceğini hiç düşündünüz mü? Gelin o halde, motivasyonumuzun nelerden etkilendiğine farklı bir bakış açısıyla birlikte bakalım.
Amerikalı klinik psikolog Frederick Herzberg, 1950 ve 1960 yılları arasında yaptığı çalışmada, insanların iş tatmininin nereden geldiğinin tek bir düzlemde incelenemeyeceğini iddia edip, esas faktörlerin nasıl konumlandığını araştırmıştır.
Farklı iş kollarından insanlarla yaptığı bu çalışmada, onlardan işlerinde çok iyi veya çok kötü hissettikleri durumları tanımlamalarını istemiştir. Aldığı cevaplar, özellikle iyi hissedilen durumların insanların içsel duyguları sayesinde gerçekleştiğini, özellikle kötü hissedilen durumların ise dışsal faktörler sebebiyle olduğunu göstermiştir.
Bu sonuçların yayınladığı "Bir Kez Daha: Çalışanları Nasıl Motive Ediyorsunuz" adlı ünlü makalesinde Herzberg'in Motivasyon-Hijyen Teorisinin (Herzberg'in İki Faktör Teorisi) temelini oluşturur. Bu makale günümüzde hala iyi motivasyon uygulamalarının temelini oluşturuyor.
Bu çalışma; iş tatmini - memnuniyeti ile memnuniyetsizliğinin (tatminsizliğin) birbirine zıt terimler olmadığını, iş yaşamında motivasyonu, mutluluğu ve başarıyı etkileyen birbirinden tamamen bağımsız işleyen 2 temel başlığı ortaya çıkarmıştır.
Hijyen Faktörleri (Memnuniyetsizlik Faktörleri)
Motivasyon Faktörleri.
Hijyen (memnuniyetsizlik) faktörleri, aslında “temizlik” anlamındaki hijyen kavramını kapsasa da, onunla sınırlı değildir. Daha ziyade, çalışanların içinde bulunduğu ortamın durumunu ve kalitesini belirleyen faktörlerin bir bütünüdür. Asıl işin kendi doğasından ya da kişinin hislerinden ibaret olmayıp, işi çevreleyen ve asıl işin yapılabilirliğini etkileyen faktörlerdir. Herzberg, hijyen faktörlerini şu şekilde sıralamıştır: maaş, çalışma koşulları, fiziksel iş ortamı, iş arkadaşlarıyla ilişkiler, kişinin müdürüyle ilişkisi, müdürünün kalitesi ve iş işleyişine dair kurallar ve prosedürler. Yani hijyen faktörleri; kişinin aslında nahoş durumlardan kaçınmasına sebep olan faktörlerdir.
Motivasyon faktörleri, insanın içinden işin doğasına dair gelen ve bireyin kendisini gerçekleştirme ve büyüme arzusunu besleyen faktörlerdir. Herzberg bu faktörleri şu şekilde sıralamıştır: performans gösterme ve başarı imkanı, tanınırlık, iş statüsü, sorumluluk alma, kariyer basamaklarında yükselmek için fırsatlar , kişisel gelişme ve işin kendisi. Bu faktörlerin varlığı işte memnuniyeti getirir.
Herzberg'in iki faktör teorisine göre, çalışma ortamında hijyen faktörlerinden biri veya birkaçının bulunması durumunda, motivasyon faktörlerini eklemek, iş tatminsizliğini ortadan kaldırmaz.
Bir örnek vermek gerekirse, eğer düşmanca bir çalışma ortamınız varsa, size terfi verilmiş olması sizi tatmin etmeyecektir. Bununla beraber hijyen faktörlerinden uzak, sağlıklı bir çalışma ortamı yaratırsanız ancak ekibinizin üyelerine memnuniyet faktörlerinden herhangi birini sağlamazsanız, yaptıkları iş yine de tatmin edici olmayacaktır.
Ezcümle, motivasyon eksikliği yaşıyorsanız, işinizin sizin doğanıza uygun olup olmadığını sorguluyorsanız, iş ortamınızdaki hijyen faktörlerini gözden geçirip, ne kadarını değiştirme imkânınız olduğunu değerlendirmeniz, durumunuzu daha net görmenize yardımcı olabilir.
Nasıl ki mayalı bir ekmeği istediğimiz kıvamda ve dokuda pişirmek için ısıya ihtiyacımız var; içsel motivasyonuyla işe giden bir çalışan olarak da hijyen faktörlerinin kontrol altında tutulduğu bir iş ortamına ihtiyacımız var.

Kaynak : https://www.simplypsychology.org/herzbergs-two-factor-theory.html
Comments